Alcatraz: geheimen van de legendarische gevangenis

Alcatraz is een klein eiland midden in de Baai van San Francisco in Californië. Als dit eiland ergens beroemd om is geworden, dan is het wel omdat het tussen 1934 en 1963 een maximaal beveiligde gevangenis was.

Sinds 1972 is Alcatraz omgebouwd tot een nationaal park en opengesteld is voor toeristen. Naar schatting bezoeken 1,5 miljoen mensen elk jaar het terrein. Zo leeft de mystiek van de meest onneembare gevangenis uit de geschiedenis voort.

Als je naar het eiland wilt, moet je in San Francisco pier 33 opzoeken en een veerboot nemen. Voor mensen die voorlopig niet in San Francisco komen, hebben we hier de beelden en bijzondere verhalen over Alcatraz op een rijtje gezet.

De Spaanse ontdekkingsreiziger Juan Manuel Ayala (her)ontdekte het eiland in 1775. Het eerste wat hij aantrof toen hij er aankwam was een enorme kolonie van de 'jan-van-gent'. Deze vogels staan in het Spaans bekend als 'alcatraz'.

De legende verhaalt over een gevangenis waaruit niemand kon ontsnappen. Het eiland is omringd door het ijskoude water van de Stille Oceaan met het gevaar van sterke stromingen. In de 29 jaar dat de gevangenis van Alcatraz in gebruik was, waren er slechts 14 pogingen om er uit te ontsnappen.

In de geschiedenis van de gevangenis is slechts één geslaagde ontsnapping opgetekend: die van de broers Clarence en John Anglin en Frank Morris in 1962. Sindsdien is niets meer van hen vernomen. Het is mogelijk dat ze in het water van de baai zijn gestorven, maar volgens de legende zijn ze binnen enkele dagen na hun ontsnapping in Brazilië aangekomen.

De wateren in de Baai van San Francisco maken deel uit van de beroemde 'Escape from Alcatraz' Triathlon die elk jaar gehouden wordt. Tussen de baai en het eiland Alcatraz ligt een afstand van 2,4 kilometer. Helemaal onneembaar was het fort dus niet. Het was meer een verhaal om de gevangenen te intimideren. Het gevangenispersoneel verspreidde zelfs een gerucht dat er haaien waren, wat niet waar was.

Alcatraz was de enige gevangenis met warm water. Het doel daarvan was om de gevangenen hieraan te laten wennen, zodat het voor hen nog moeilijker zou zijn om in het water van de Stille Oceaan te springen.

Alcatraz herbergde gevangenen die in andere gevangenissen overlast veroorzaakten. In de loop van zijn geschiedenis doorliepen meer dan 1500 van de bloeddorstigste misdadigers het complex. De gemiddelde tijd die ze in de gevangenis - met als bijnaam 'The Rock' - doorbrachten was 8 jaar.

Een paar bekende gevangenen van Alcatraz zijn onder meer: Al Capone, Bumpy Johnson, Mickey Cohen, Alvin Karpis en James 'Whitey' Bulger.

Interessant genoeg was de kwaliteit van het leven op Alcatraz beter dan in andere gevangenissen. De leidinggevenden meenden dat als het voedsel rijk en overvloedig was, gevechten tot een minimum beperkt zouden blijven. Ze leken daarin gelijk te hebben.

Daarnaast waren de kamers persoonsgebonden, de gevangenen hadden een honkbalteam en er was zelfs een fanfare. Halverwege de 20e eeuw vroegen veel gevangenen om overplaatsing naar Alcatraz. De gevangenisbibliotheek had een collectie van meer dan 15.000 boeken.

De 336 cellen van de gevangenis waren echter slechts 1,5 × 2,75 × 2,13 meter groot. Verder mochten gevangenen geen bezittingen hebben en was er alleen een bed, een tafel met stoel, een toilet en een wastafel. Er was geen privacy.

Het was zo rustig op Alcatraz dat gevangene Robert Franklin Stoud de tijd had om een deskundig inheems ornitholoog te worden. Nadat hij tot levenslang veroordeeld was, had hij alle tijd van de wereld en zou hij uiteindelijk bekend worden als 'vogelman.' Er is zelfs een film over hem gemaakt: 'Birdman of Alcatraz' (1962) met Burt Lancaster in de hoofdrol.

Om half tien 's avonds gingen de lichten uit en heerste er een serene stilte in de gevangenis. Wie de stilte doorbrak, riskeerde een verblijf in 'The Hole'. Dit was de eenzame opsluiting en deze straf werd vaak uitgedeeld.

Een van de indrukwekkendste feiten over Alcatraz is dat er, behalve de gevangenen, ook 300 burgers op het eiland woonden. Dit waren de gevangenisbedienden en hun gezinnen. Ze hadden er zelfs hun eigen supermarkt.

Een reden voor de sluiting van de gevangenis, in 1963, waren de hoge onderhoudskosten. Elke gevangene op Alcatraz kostte driemaal zoveel als in andere gevangenissen. Daarnaast had het zoute water de structuur van verschillende gebouwen ernstig aangetast.

In 1969 leidde Richard Oakes een studentenbezetting van de gevangenis. De inheemse Amerikanen in het protest eisten dat het eiland aan hen zou worden teruggegeven. Ze brachten 19 maanden op Alcatraz door.

De bezetting door de inheemse Amerikanen werd in 1971 definitief beëindigd. De regering gaf veel land aan de Indianen terug en nam verschillende wetten aan om hun zelfbeschikking te bevorderen.

J.K. Rowling bekende dat de gevangenis Azkaban in de Harry Potter-reeks geïnspireerd werd door Alcatraz. In feite is zijn naam een combinatie van Alcatraz en Abbadon, een Hebreeuws woord dat 'plaats van vernietiging' betekent.

De film 'The Rock' (1996) is een van de beroemdste films van Michael Bay en werd opgenomen in de gevangenis van Alcatraz. Nicolas Cage, Sean Connery en Ed Harris speelden de hoofdrollen. Ook de première van de film vond in de gevangenis zelf plaats.

Wil je Alcatraz graag zelf zien? Een rondleiding door de gevangenis kost overdag $49 (€48,60) en 's nachts $56,40 (€55,95.) In beide gevallen duurt de rondleiding ongeveer twee en een half uur.