Waarom betaalt de koning geen belasting?

Toen prinses Amalia 18 werd en recht kreeg op een jaarlijkse toelage van 1,6 miljoen euro, meldde het AD dat ze hier pas na haar studie aanspraak op wilde maken en het bedrag zou terugstorten. Een genereus gebaar, maar hoe zit dit met de andere leden van de koninklijke familie?

Volgens de NOS is er momenteel een tweederdemeerderheid in de Tweede Kamer die eist dat Willem-Alexander belasting gaat betalen over zijn inkomen. Meer dan honderd Kamerleden pleiten voor aanpassingen in de 'fiscale vrijstellingen' voor het Koninklijk Huis.

Welk bedrag ontvangen de leden van het Koninklijk Huis jaarlijks en waarom hoeven ze hier (vooralsnog) geen belasting over te betalen?

Koning Willem-Alexander krijgt ieder jaar een uitkering van het Rijk. Een bedrag van 6,4 miljoen euro waar hij geen belasting over betaalt, meldt de website van het Koninklijk huis.

Ook koningin Máxima en prinses Beatrix krijgen volgens deze website een onbelaste uitkering. Máxima ontvangt ruim 1,1 miljoen euro en prinses Beatrix krijgt 1,7 miljoen euro. De rest van de koninklijke familie ontvangt geen uitkering.

Om erachter te komen waarom ze geen belasting betalen, moeten we terug de geschiedenis in. Volgens de website isgeschiedenis.nl, begon het eigenlijk al voordat Nederland een koninkrijk werd in 1815. Toen was ieder staatshoofd vrijgesteld van belasting. Waarom is dit in Nederland nu nog steeds het geval?

Foto: Erwin Olaf, RVD / Koninklijk Huis

In 1813 werd Napoleon verslagen bij Waterloo. Nederland werd een onafhankelijke republiek en er moest iemand worden gekozen die het land zou regeren. Volgens 'isgeschiedenis' werd uiteindelijk gekozen voor Willem-Frederik van Oranje-Nassau. Dit omdat hij de zoon van Willem V was, de laatste erfstadhouder die het land had geleid tot hij door de Fransen was verdreven.

Willem-Frederik wond er geen doekjes om en benoemde zichzelf in 1815 tot koning. Volgens 'isgeschiedenis' werd hij dus Willem I. Nederland was vanaf toen dus geen republiek meer, maar een koninkrijk.

Willem-Frederik wilde nog voor hij koning werd graag een grondwet hebben. Volgens 'isgeschiedenis' werd een commissie aangesteld om de nieuwe grondwet te maken. Gijsbert Karel van Hogendorp had hier de leiding over. Hij was een Nederlandse politicus die zijn taak serieus nam.

Foto: Nathan McGregor / Unsplash

Aanvankelijk werd door de commissie besloten dat de koning gewoon belasting moest betalen. Volgens 'isgeschiedenis' werd hiervoor gekozen omdat dit ook in de grondwet had gestaan ten tijde van het Franse bewind. Willem-Frederik vond dit voorstel in eerste instantie een goed idee en wilde er eigenlijk al mee akkoord gaan.

Foto: Prinsjesdag 2022, Martijn Beekman / Ministerie van Financiën

Toch nam een ander lid van de commissie nog even het woord. Het was Apollonius Jan Cornelis baron Lampsins. Een vooraanstaande baron die onder andere de baljuw van Vlissingen was geweest. Tegenwoordig zouden we dit een politiechef noemen. Volgens 'isgeschiedenis' was Lampsins het er overduidelijk niet mee eens. Hij zei dat voordat de Fransen de Republiek der Nederlanden hadden overgenomen, erfstadhouders altijd vrijgesteld waren geweest van belasting.

Foto: BRRT / Pixabay

Na enige beraadslaging werd het punt van de Baron opgenomen in de grondwet. De koning werd vrijgesteld van belasting, maar volgens 'isgeschiedenis' moest hij nog wel verponding betalen. Dat is een soort grondbelasting.

In de grondwet werd ook het inkomen van de koning bepaald. Volgens 'isgeschiedenis' werd in eerste instantie gedacht aan een bedrag van 1 miljoen gulden. Dit om ervoor te zorgen dat de koning zijn beroep eervol en beschaafd zou kunnen uitoefenen. In de uiteindelijke versie van de grondwet werd dit bedrag zelfs verhoogd naar 1,5 miljoen gulden. Naast dit riante inkomen, kreeg de koning ook nog diverse zomer- en winterverblijven tot zijn beschikking.

Foto: Wim van 't Einde / Unsplash

Het inkomen van de koning en de belastingvrijstelling zijn bepaald in de grondwet. Een aanpassing kan alleen worden gedaan via een grondwetswijziging. Dit werd volgens isgeschiedenis.nl gedaan in 1848. Het inkomen van de koning werd verlaagd naar 600.000 gulden. Vanwege inflatie is dit bedrag tussendoor nog vaak aangepast.

Een andere reden om de grondwet te wijzigen was in 1972. Juliana kreeg in die tijd een beperkte uitkering van de staat. Volgens de website isgeschiedenis.nl, nam haar eigen vermogen langzaam af. Een staatshoofd met weinig geld zou haar onafhankelijkheid kunnen verliezen was de redenering toen. Ook wilde veel Nederlanders dat Juliana wel belasting zou gaan betalen. Uiteindelijk werd 'de Wet Financieel Statuut van het Koninklijk Huis’ ingesteld.

Deze nieuwe wet bepaalde dat de leden van het koninklijkhuis wel belasting moesten betalen over hun privévermogen. Volgens 'isgeschiedenis' was de voorwaarde wel dat het koninklijkhuis dan niet meer zelf hoefde op te draaien voor de gemaakte kosten bij het uitvoeren van de functie.

Op de website van isgeschiedenis.nl staat beschreven dat de leden van het koningshuis vanaf 1973 bovenop hun uitkering een bepaalde hoeveelheid geld voor materiele kosten en personeel kregen. De leden van het koningshuis gingen in ruil daarvoor wel belasting betalen over het rendement dat ze ontvingen over hun vermogen. Dit is tegenwoordig nog steeds het geval.

Foto: Neelam279 / Pixabay

RTL Nieuws meldde in oktober 2016 dat het Nederlandse koningshuis in de jaren 70 waarschijnlijk een geheime belastingdeal had gesloten met de regering. Een beschuldiging waar gelijk grondig onderzoek naar werd gedaan.

RTL Nieuws zei toen documenten te hebben gevonden in het Nationaal Archief. Die wezen erop dat Prins Bernard in 1973 erop heeft toegezien dat er een geheime compensatie zou komen voor het betalen van belasting.

De commissie die hier onderzoek naar deed, zei uiteindelijk in de archieven niets te kunnen terugvinden over een geheime belastingcompensatie die Prins Bernard zou hebben geregeld, aldus Business Insider Nederland. Wel zouden er in die tijd ‘dubieuze afspraken’ zijn gemaakt om een aantal koninklijke kostenposten van een paar ton weg te moffelen.

Volgens NOS Nieuws heeft het kabinet er nog steeds geen problemen mee dat de koning geen belasting betaalt. Premier Rutte zegt het verdedigbaar te vinden ‘gezien de bijzondere rol van de koning in onze Staat.’ Rutte zegt het ook te ingewikkeld te vinden om de grondwet aan te passen, omdat daar een meerderheid van de Eerste- en Tweede kamer voor nodig is.

Kortom: een aantal leden van koninklijk huis krijgen jaarlijks een uitkering. Een groot gedeelte daarvan is bedoeld voor personeels- en materiële kosten. Ze betalen wel belasting over hun privéinkomen, maar nog steeds niet over de uitkering die ze ieder jaar ontvangen. Dit alles vanwege een oud-politiechef die dit in 1813 allemaal niet nodig vond.

Foto: Erwin Olaf, via Rijksvoorlichtingsdienst / Koninklijk Huis